پيش از كشف استراليا
- مردم دنياى كهن بی چون وچرا باور داشتند هر قويى سفيد است
- چون تجربيات ايشان پيوسته اين باور را تأييد می‌كرد
- ديدن نخستين قوى سياه براى چند پرنده‌شناس بايد شگفتى جالبى بوده باشد
- اما اهميت داستان در اين نيست. اهميت داستان در اين است كه شكنندگى دانش ما را نمايان مى‌كند
- و نشان می‌دهد آموختن ما از تجربيات و مشاهدات با چه محدوديت‌هاى شديدى روبه‌روست
- تنها يك مشاهده كافى است تا گزاره‌اى كلى كه دستاورد هزاران سال تماشاى ميليون‌ها قوى سفيد است
- بی‌اعتبار شود- تنها با ديدن يك قوى سياه
خطاهای شناختی، همراه قدیمی ما انسان‌ها
- شاید بتوان خطاهای شناختی را قواعد محاسبات سرانگشتی مغز انسان دانست
- که اگر چه مزایای زیادی دارد، اما دردسرهای خود را هم به همراه خواهد داشت.
- مثال زیر، نمونه‌ای فرضی از راهکارهای قدیمی حل مسئله را روایت می‌کند
- که می‌تواند در زندگی امروز، به یک خطای شناختی تبدیل شود.
- خطایی که آن را به عنوان خطای تعمیم می‌شناسیم:
تقسیم بندی خطاهای شناختی
- خطاهای شناختی، زیرمجموعه‌های زیادی دارند که این زیرمجموعه‌ها
- و تقسیم بندی‌ها، گاهی مرزهای مشخص هم ندارند و دارای هم پوشانی هستند.
- از میان انواع تقسیم بندی‌ها و اصطلاحات حوزه ی خطاهای شناختی
- شاید دو اصطلاح سوگیری های شناختی (Cognitive Biases) و تحریف های شناختی (Cognitive Distortions) رایج‌تر از بقیه باشند:
- با وجود اینکه اختلاف نظرهای جدی در تعریف و تفکیک مفهوم سوگیری های شناختی
- و مفهوم تحریفهای شناختی وجود دارد، اما شاید تقسیم بندی زیر تا حدی راهگشا باشد:
- سوگیری های شناختی عموماً میان همه‌ی ما انسان‌ها مشترک هستند
- و معمولاً در ارزیابی روی می‌دهند.
- تحریفهای شناختی فردی‌تر هستند.
- به عبارتی شدت و ضعف آنها در انسان‌ها بسیار متفاوت است.
- معمولاً هم در ثبت و یادآوری رویدادها به وجود می‌آیند.
- با این حال، چون تقسیم بندی فوق بسیار ذهنی است،
- ما در متمم (غیر از این درس که به تقسیم بندی کلاسیک وفادار مانده است)
- معمولاً ترجیح می‌دهیم از اصطلاح خطاهای شناختی استفاده کنیم که عمومی‌تر است و همه‌ی موارد را پوشش می‌دهد.
فهرست برخی از انواع خطاهای شناختی از نوع سوگیری
- اعتماد به نفس بیش از حد (Overconfidence Bias)
- خطای تایید خود (Confirmation Bias)
- تمرکز بر آخرین اطلاعات (Recency Bias)
- اثر لنگر انداختن (Anchoring)
- خطای تمرکز بر اطلاعات در دسترس یا Availability Bias
- اجتناب از تعارض شناختی (Cognitive Dissonance)
- تفکر کلیشه ای یا استریوتایپ Stereotype
فهرست برخی از انواع تحریف های شناختی
- تفکر همه یا هیچ یا All or nothing
- تعمیم دادن یا Over-generalization
- بایدها یا Should Statements (درس جبر محیطی در گفتگو)
- برچسب گذاری بر روی خود و دیگران یا Labeling
- بزرگنمایی و کوچکنمایی یا Magnification / Minimization
- حذف رویدادها و اطلاعات مثبت یا Disqualifying Positives
- پریدن به نتیجه بدون طی شدن مسیر Jumping to Conclusions
- شخصی کردن و به خودگرفتن Personalization
- ذهن خوانی یا Mindreading
- خطای هاله ای (Halo Effect)
اهمیت شناخت و درک خطاهای شناختی
- معمولاً دانشجویان مدیریت و روانشناسی شناختی، پس از اینکه با برخی از خطاهای شناختی آشنا می‌شوند یک اعتراض مشترک دارند.
- آنها می‌گویند: حتی به فرض اینکه همه‌ی این خطاها را بشناسیم،
- آیا می‌توانیم همه‌ی آنها را از فرایند تصمیم گیری خود حذف کنیم؟
- پاسخ به این سوال منفی است.
- ما معمولاً در بهترین حالت، می‌توانیم این خطاها را مهار کنیم.
- بنابراین، اجازه بدهید درس خطاهای شناختی را از ابتدا با بحثی که در انتهای آن مطرح خواهد شد آغاز کنیم.
کتاب درباره خطاهای ذهنی (خطاهای شناختی)
- طبیعتاً درباره‌ی بسیاری از خطاهای ذهنی، کتابها و مقالات اختصاصی وجود دارد
- و ما هم در درس مربوط به هر خطا، به برخی منابع مرتبط اشاره کرده‌ایم
- اما اگر قصد دارید کتابی عمومی و بسیار ساده
- در زمینه‌ی خطاهای ذهنی بخوانید می‌توانید به سراغ یکی از دو کتاب زیر بروید
- کتاب تفکر سریع و آهسته (کانمن)
- کتاب هنر شفاف اندیشیدن
- سطح و اعتبار کتاب اول (نوشته‌ی کانمن) بسیار بالاتر است
- اما کتاب دوم، برای مخاطب عمومی‌تر نوشته شده و نثر روان‌تری دارد
خطاهای شناختی در کدام درس‌ها مورد اشاره قرار گرفته‌اند؟
- ما در متمم به بهانه‌ی پرونده ان ال پی به برخی از خطاهای شناختی (از جمله تعمیم، حذف و تحریف) پرداخته‌ایم.
- در مجموعه درس های مهارت ارتباطی هم در درسی با عنوان گفتگو با خود از استعاره‌ی مورچه و مورچه خوار استفاده کرده‌ایم
- و برخی از خطاهای تحریف را مورد اشاره قرار داده‌ایم.
- و همچنین در درس گفتگو با خود تا حدی به برخی از رایج ترین تحریف های شناختی اشاره کرده‌ایم.
- سایر خطاهای شناختی، در درس تصمیم گیری مورد اشاره قرار گرفته‌اند