تئوری ذهن (چیزی که ما را از میمون ها جدا میکند)

 

تئوری ذهن یا همان theory of mind چیست ؟

• تعریف بسیار ساده و کلیدی نظریه ذهن یا همان تئوری ذهن عبارت است از : ” توانایی ذهن خوانی “
• تئوری ذهن همان چیزی است که با آن شما رفتار فرد مقابل را متوجه می شوید و با حالات وی آشنا می شوید
• مثال عینی برای تئوری ذهن : ” من به عنوان یک انسان یکسری آرزو ها ، باور ها ، امیال و نگرش هایی در زندگی دارم حال تئوری ذهن در اینجا این و به من مفهوم می کند که یک فرد دیگر هم می تواند این آیتم ها را داشته باشد
• تئوری ذهن عموما گفته می شود که از سن 3 سالگی در کودک شکل می گیرد و قبل از آن تئوری ذهن در کودک زیر 3 سال وجود ندارد
• یکی از معروف ترین تست های تئوری ذهن در کودکان ” سالی آن تست – Sally Anne test ” است

تست سالی -آن یا همان Sally Anne test چیست ؟

• در این تست که به کودک گفته می شود “سالی” و ” آن ” با هم هستند ، “سالی” یک سبد دارد و” آن” یک جعبه دارد ،” سالی” یک توپ را در سبد خود می گذارد
• و سپس می رود بیرون و دیگر سبد را نمی بیند ،  ” آن “توپ ” سالی ” را بر می دارد و داخل جعبه خود قرار می دهد ،
• ” سالی ” بر می گردد ، حال اینجا از کودک پرسیده می شود که “سالی ” حالا که برگشته فکر می کند توپ کجا هست ؟
• در صورتی که تئوری ذهن در کودک شکل گرفته باشد ( عموما کودک بالای 3 سال ) می گوید که ” آن ” فکر می کند توپ در سبد خودش است .
• در صورتی که تئوری ذهن در کودک هنوز شکل نگرفته باشد یا دچار آسیب باشد می گوید که ” آن ” فکر می کند توپ در جعبه سالی هست !
• در واقع در حالت دوم کودک نتوانسته ذهن آن را بخواند و این نشان می دهد که در کودک هنوز نظریه ذهن یا همان تئوری ذهن theory of mind شکل نگرفته است
• نکته جالب اینکه تئوری ذهن در حال حاظر فقط در انسان شناخته شده و حتی در شامپانزه های بالغ که بسیار گفته می شود به انسان نزدیک هستند تئوری ذهن وجود ندارد

تئوری ذهن – theory of mind در چه افرادی دچار اختلال می شود ؟

• تئوری ذهن می تواند در افراد مختلفی دچار مشکل شود
• و یا ضعیف شود حتی ولی در بعضی از مشکلات احتمال آسیب دیده شدن زیاد آن وجود دارد
• از جمله کودکان اوتیسم دچار اختلال در تیوری ذهن می باشند ،
• کودکان بیش فعال به خصوص ADHD ، کودکان سندرم داون  این مشکل را دارند افراد اسکیزوفرن ، مصمویت با الکل

روند تصویری تئوری ذهن – theory of mind

سالی و آن با هم هستند

سالی یک سبد و آن یک جعبه دارد

سالی توپ را در سبد خود قرار می دهد

سالی می رود بیرون و دیگر اتفاقات را نمی بیند

آن توپ را در سبد خود قرار می دهد

اکنون سئوال اصلی در مورد تشخیص تئوری ذهن – theory of mind

سالی فکر می کند توپ در کدام سبد است ؟

اختلال نظریه ذهن یا همان تئوری ذهن theory of mind در گروه های مختلف

نظریه های شناختی اتیسم کدامند؟

• دانشمندان نظریه پرداز ،روانشناسان، روانپزشکان و متخصصین طیف اتیسم ( اوتیسم ) سعی می کنند اختلالات روانی را که مبتنی بر علائم رفتاری است
• و در افراد مبتلا به اتیسم مشاهده می شود را تحلیل و توصیف کنند.
• بر این اساس نظریه های گوناگونی ارائه گردیده تا بیانگر و روشنگر شرایط اختلال طیف اتیسم و آنچه بر فرد اتیستیک می گذرد باشد.
• برخی آنها را نظریه های شناختی اتیسم و برخی تنها آنها را نظریه های اتیسم می نامند

شناخته شده ترین نظریه ها در این زمینه عبارتند از:

نظریه ذهن
نظریه اختلال اجرایی
نظریه ضعف هماهنگی مرکزی
نظریه همدلی و سیستم سازی
نظریه مغز مردانه نامتعادل
که این نظریه ها در 3 مقاله حضور شما ارائه می گردد.

تئوری نخست: تئوری ذهن

• تئوری ذهن توسط سایمون بارون کوهن،الن لسلی و یوتا فریت در سال 1985 برای کودکان مبتلا به طیف اتیسم مطرح گردید
• (این اصطلاح پیش از این در سال 1978 توسط پریماک و وودراف مورد استفاده قرار گرفته است)
• و تئوری توضیحی معیار اولDSM-5 است که
• نشان دهنده کمبود های پایدار در ارتباطات و تعاملات اجتماعی افراد مبتلا به اتیسم در زمینه های مختلف است
•  تئوری ذهن توانایی افراد دارای تیپیک عادی (افراد فاقد اختلال) در مورد بیان نمودن حالات ذهنی افراد دیگر است.
• این توانایی در سالهای نخست زندگی کودکان نمود می یابد ودر حدود 4 تا 5 سالگی ایجاد می گردد.
• به لطف این توانایی ما نشانه های اجتماعی را بررسی می کنیم و به صورت اجتماعی رشد می یابیم.
• افراد مبتلا به طیف اتیسم درجات متفاوتی از اختلال در تئوری ذهن را تجربه می کنند
• و به همین دلیل لازم است که آن را اصلاح و تقویت کنیم.
• این توانایی ذهنی نتنها پیش بینی هدف های رفتاری (درک آنچه دیگران فکر می کنند و یا دیگران می خواهند انجام دهند) را انجام می دهد
• بلکه شامل حالتهای ذهنی ژرف مانند فکر کردن،باور کردن،شناختن،رویا پردازی کردن و غیره .. نیز می گردد.
• با این توانایی ما می توانیم رفتارهای اجتماعی دیگران را توصیف و پیش بینی کنیم.

توانایی برای دانستن حالات ذهنی دیگران مستلزم :

1-توانایی داشتن باور بر عقاید دیگران و این به معنی توانایی خواندن ذهن دیگران ،و دانستن و پیش بینی آن چیزی است که فکر می کنند
2-توانایی انجام یا پیش بینی عملکردی باور ها . این بدین معنی است که چرا فرد دیگری دارای عقیده ای خاص است
3-نیاز به مهارتهای معین که بطورطبیعی در کودکان عادی وجود دارد ازجمله:

خواندن چشم دیگران

• • یک کودک غیر اتیستیک می تواند در 9 سالگی با نگاه به چشمان افراد یا تصویر چشمها در ازمون بارون کوهن به احساسات فرد پی برد
  • ولی در افراد اتیستیک یا این امر اتفاق نمی افتد یا بسیار بسیار با تاخیر است.
  • آزمون ذهن خوانی از روی چشم توسط بارون کوهن در سال 1995 ساخته شد
  • و دارای فرمت بزرگسالان و کودکان می باشد در این ازمون هر تصویر به مدت چند ثانیه برای کودک به نمایش گذاشته میشود(این ازمون میتواند برروی کاغذ یا مانیتور اجرا گردد)

• و کودک میتواند از میان گزینه هایی که حالت چشم را توصیف میکند درست ترین و نزدیک ترین حالت را انتخاب کند.

توجه مشترک

• در این مهارت کودک به برخی محرکها که فرد دیگری نیز به آن توجه دارد ،
• توجه و نگاه می کند. توجه مشترک چیزی است که کودکان به طور معمول در 14 ماهگی از آن برخوردارند
• ولی کودکان مبتلا به طیف اتیسم اغلب درنشان دادن این مهارت دچار مشکل اند.توجه مشترک یکی از اصطلاحات بنیادین در امر آموزش کودک اتیستیک است
• و درمانگران در مراحل ابتدایی آموزش و درمان خود بر آن متمرکز می گردند.
• نکته مثبت این مهارت در این است که آن را می توان آموزش و ارتقاء داد.
• این مهارتی است که پیش از مهارت تقلید می بایستی وجود داشته باشد
• و یا ایجاد گردد ولی متاسفانه برخی از درمانگران(که حتی شناخته شده در درمان کودکان اتیستیک نیز هستند) از این مهم بی اطلاع اند
• و در همان مقطع اولیه درمان و آموزش کودک مبتلا به اتیسم به آموزش تقلید می پردازند!!

شناخت وهمدلی عاطفی

• این مهارت به توانایی قرار دادن خود به جای دیگری اشاره دارد که در حدود 2 سالگی نمایان می گردد.کودکان مبتلا به طیف اتیسمدر آزمایشات و پژوهشهای بارون کوهن نتایج ضعیفی در همدلی عاطفی به دست آورده اند و این نکته میتواند یکی از علل نقص این کودکان در تئوری ذهن باشد.

بازی وانمودی

• :کودکان غیر اتیستیک تا 24 ماهگی در بازی های وانمودی مشارکت می کنند
• و با مهارت ذهنی خود می دانند که فردی که بازی وانمودی می کند
• فقط در حال وانمود کردن است
• اما کودکان مبتلا به طیف اتیسم کمتر بازی های وانمودی را انجام می دهند و در ان موفق اند

باور کاذب

• کودکان اتیستیک در 3 سالگی نمی توانند در آزمون باور کاذب موفق باشند
• فریت می گوید فریب و حیله توسط کودک 4 ساله به راحتی قابل درک است
• ولی کودک مبتلا به طیف اتیسم بر این باور است که
• همه حقیقت را می گویند و باور دروغ و نیرنگ برای انها سخت است و غیر قابل درک

تحریک احساسات و هیجانات دیگران

• یک کودک 9 ساله غیر اتیستیک می تواند با رفتار خود احساسات دیگران را تحریک کند
• اما افراد مبتلا به طیف اتیسم با IQ بالا می توانند با 3 سال تاخیر این توانایی را به دست آورند

جابجایی

• جابجایی در یک زمینه ذهنی برای یک فرد مبتلا به طیف اتیسم بسیار دشوار است
• زیرا فرد عادی می تواند از اطلاعاتی که روشن و صریح نیز نیستند هم استنباط داشته باشد
• اما فرد اتیستیک این توانایی را ندارد
• برای اینکه افراد مبتلا به اتیسم رفتار های اجتماعی را درک کنند
• می بایستی این رفتارها به اجزاء کوچکتر و روشنتری تجزیه گردند تا برای این افراد قابل یادگیری ودرک باشند

برای ارزیابی این مهارت ذهنی دو تکلیف را می توان انجام داد

باور غلط نخستین که با تکلیف سالی و انه که توسط وایمر و پرنرطراحی گردیده و باور غلط دومین مانند تکلیف روز تولد که توسط سالیوان و کول طراحی گردیده است. در اثر نبود تئوری ذهن کودک مبتلا به طیف اتیسم رفتارهای دیگران را غیر قابل پیش بینی ،ترسناک و گیج کننده می داند.